Mật gấu vị ngọt đắng, tính hàn, không độc, là vị thuốc rất quý được nhân dân sử dụng từ lâu. Theo “Dược liệu Trung Quốc”: mật gấu có tác dụng thanh nhiệt, trị động kinh, co giật, sáng mắt, sát trùng, sốt vàng da, trẻ em sợ hãi, kinh giật, cam tẩu mã, viêm họng, mụn đầu đinh, mụn nhọt ác tính… Gần đây, Trung Quốc còn dùng để chữa ung thư.
Trong mật gấu có một số acid, khoáng đa lượng và vi lượng có thể làm tan sỏi mật, điều trị đau dạ dày.
Các nhà khoa học Mỹ, Anh, Đức đã tách chiết được 20% acid Ursode soxycholic trong mật gấu, có tác dụng chống viêm, cải thiện tình hình xơ gan, giảm thái hóa gan, làm xơ gan không tiến triển thêm.
Học viện Quân y đã nghiên cứu dùng mật gấu điều trị xơ gan cho kết quả giảm xơ gan, sức khỏe tốt, tăng cân, đặc biệt không có tác dụng phụ nào. Khi xơ gan không tiến triển thêm thì nguy cơ chuyển sang ung thư cũng giảm đi. Tuy nhiên, mật gấu có tác dụng dự phòng hơn là điều trị. Trên thực tế, có nhiều trường hợp bệnh nhân ung thư uống mật gấu có kết quả giảm đau, kéo dài thời gian sống.
Theo kinh nghiệm dân gian, mật gấu còn chữa được nhiều bệnh: tăng huyết áp, tai biến mạch máu não, viêm gan mạn, xơ gan, hoàng đản, bệnh gan mật, bong gân, chấn thương cơ xương khớp, đàn ông bất lực, phòng ngừa ung thư, trị các bệnh phụ khoa, u lành buồng trứng và tử cung, các chứng sốt cao co giật, suy nhược thần kinh thể cường, đau mắt đỏ, đau răng, hồi hộp sợ hãi, đau dạ dày, giải độc, đau nhức, giúp tiêu hóa… Có thể dùng bằng nhiều cách khác nhau như bôi ngoài chữa bong gân, tụ huyết; nhỏ mắt chữa mắt đỏ có màng hoặc uống trong chữa bệnh nội thương.
Cách nhận biết mật gấu khô: theo kinh nghiệm dân gian, có một sồ phương pháp thử nghiệm để xác định mật gấu khô để phân biệt thật giả:
- Nếm: Mật gấu thường có vị đắng, sau ngọt mát và dính lưỡi. Các loại mật động vật khác chỉ có vị đắng.
- Ngửi: Mật gấu không tanh hoặc khó ngửi như các loại mật động vật khác.
- Đốt: mật gấu khi đốt trên ngọn lửa gas hoặc cồn chỉ nổi bọt mà không cháy như các loại mật khác.
- Thả trên mặt nước: Lấy vài hạt mật nhỏ thả trên mặt cốc nước, sau vài phút thấy những sợi mật tan chảy thông xuống đáy cốc, nếu mật quay tít trên mặt nước thì mật càng tốt.
Hiện nay, có phong trào nuôi gấu lấy mật. Người ta cho rằng mật gấu nuôi không tốt bằng mật gấu rừng. Gấu ngựa có túi mật to dung tích khoảng 100ml, gấu chó túi mật nhỏ hơn chỉ có dung tích 30 – 60ml.
Với sự phát triển của kĩ thuật y khoa, người ta làm túi mật phụ gắn vào dưới da gấu, nối với ống mật chủ. Khi cần lấy mật chỉ cần chọc túi hút bằng bơm tiêm. Hiện nay còn sử dụng máy siêu âm để định vị túi mật, sau đó cũng chọc túi bằng bơm tiêm. Phương pháp này không cần giết gấu mà vẫn hút được mật.
Kiêng kỵ: Với 2 vị thuốc Bắc: Sinh địa và Phòng ký
Liều dùng:
Mật gấu khô, uống 0,5 – 2g/ngày. Liều dùng tùy theo bệnh.
Dùng ngoài: Pha rượu bôi tại chỗ chấn thương (5g pha với 100ml rượu).
Mật gấu khô hoặc tươi đều có thể pha với rượu hoặc mật ong. Nên pha rượu hoặc mật ong ngay sau khi lấy mật, không để lâu gây biến chất, nhiễm khuẩn.